به گزارش سرویس علمی- فرهنگی مرکز خبر حوزه، در همایش «پروژه حدیث‌پژوهی در ترکیه» که با حضور جمعی از محققان حوزه و دانشگاهیان ایران و ترکیه برگزار شد؛ پروفسور بنیامین اُرول، استاد حدیث دانشکده الهیات آنکارا و حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی راد عضو هیأت علمی موسسه دارالحدیث به بررسی جریانات حدیث‌پژوهی در ترکیه پرداختند.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌راد در این نشست علمی اظهار داشت: ترکیه با همه قدمت و سابقه‌ای که در حوزه اسلام و اسلامگرایی داشته است، متاسفانه در دهه 1950به بعددر مسایل اسلامی دچار پسرفت شد و جریان لائیک در این کشور قوت گرفت، ولی از دهه 1980 به بعد شاهد ظهور و بروز جریان اسلام پژوهی در ترکیه هستیم که مرهون علل و عوامل مختلف بوده است و پرداختن به این جریانات فرصت زیادی را می‌طلبد.
عضو هیات علمی موسسه دارالحدیث افزود: گرایش به حدیث‌پژوهی یکی از نشانه‌های بروز جریان اسلامگرایی در ترکیه است که هم اکنون ما شاهد اجرای طرح‌ها و پروژه‌های مختلف حدیثی در دانشگاه‌های ترکیه هستیم و محققانی که در این عرصه مطالعه و پژوهش کردند، علل مختلفی را برای رویکرد دوباره دانشگاه‌های ترکیه به اسلام پژوهی مطرح کرده‌اند و کتاب‌های متعددی را درباره اسلامگرایی مجدد ترکیه به رشته تالیف در آورده‌‌اند.
این کارشناس علوم حدیث با اشاره به گستردگی رواج حدیث‌پژوهی در محافل علمی ترکیه در دهه اخیر خاطرنشان ساخت: در دهه اخیر، دانشگاه‌های ترکیه به ویژه دانشکده الهیات دانشگاه آنکارا اهتمام ویژه‌ای به حدیث‌پژوهی داشته است و کارهای علمی و آکادمیک زیادی در این زمینه انجام می‌دهند.
وی در توضیح فرآیند، علمی حدیث پژوهی گفت: حدیث‌پژوهی نیازمند ترکیب سه ضلع یک مثلث است و جریان حدیث‌پژوهی باید این سه ضلع را رعایت کند؛ به گونه‌ای که یک حدیث‌پژوه در مرحله نخست باید به مبادی و مبانی نظری حدیث آگاه باشد و ضلع دیگر این فرآیند بحث شیوه‌ها و اصول حدیث‌پژوهی و ضلع پایانی، هدف و غایاتی است که بر حدیث‌پژوهی مترتب می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌راد افزود: محققان ترکیه نیز امروز سعی دارند این مثلث حدیث پژوهی را در مطالعات آکادمیک خود رعایت کنند و در این دهه اخیر حدیث‌پژوهی در ترکیه وارد یک جریان علمی پویا در سطح آکادمیک شده است و با آن مطالعات سنتی که قبلا در ترکیه بود تفاوت ماهوی و بنیادی دارد.
وی تاکید کرد: یکی از حوزه‌های مطالعاتی موسسه علمی دارالحدیث بررسی پژوهش‌های حدیثی معاصر است که ما در این بررسی‌ها به دنبال شناسایی جریان‌های حدیث‌پژوهی معاصر در داخل و خارج از جهان اسلام هستیم و این نشست هم در این راستا صورت می‌گیرد.
عضو هیات علمی موسسه دارالحدیث اظهار داشت: ما بر این باور هستیم که اگر دانشکده الهیات ترکیه بتواند همسویی بیشتر و ارتباط عمیق‌تری با موسسه دارالحدیث قم داشته باشد خواهیم توانست در مشارکتی دو سویه این پژوهش‌ها را به نحو مطلوب ساماندهی کنیم.
در بخش دیگری از این نشست علمی، پروفسور بنیامین اُرول، استاد حدیث دانشکده الهیات دانشگاه آنکارا در توصیف تاریخ حدیث‌پژوهی در ترکیه گفت: حدیث‌پژوهی در دوره معاصر از سال 1924 آغاز شده است که تا به امروز ادامه دارد.
وی حدیث‌پژوهی معاصر ترکیه را به سه دوره تقسیم کرد و آغاز دوره اول را مربوط به سال 1924همزمان با تاسیس دارالفنون الهیات در ترکیه دانست که با تعطیل شدن این دارالفنون به دلایل سیاسی در سال 1933 این دوره به پایان می‌رسد.
عضو شورای عالی امور دینی سازمان دیانت ترکیه افزود: دوره دوم حدیث پژوهی در ترکیه از سال 1933 تا 1949 صورت گرفت که در این دوره آثار مهمی از محققان ترکیه از جمله کامل میراث و احمد بن معین منتشر شد و کتاب 12 جلدی حدیث‌پژوهی کامل میراث دانشگاه آنکارا در این دوره صورت گرفته است که هم اکنون به فعالیت‌های حدیث‌پژوهی خود ادامه می‌دهد.
پروفسور بنیامین اُرول آغاز دوره سوم حدیث‌پژوهی را مورد توجه قرار داد و گفت: دوره سوم حدیث‌پژوهی که از سال 1983 شروع شده تاکنون ادامه دارد که در این دوره شاهد تبدیل مدارس دینی سابق ترکیه به دانشکده‌ها و کالج‌های اسلامی هستیم و ویژگی این دوره، رسمی شدن آموزش و پژوهش حدیث در ترکیه است همچنین موانع سیاسی که بر سر راه حدیث‌پژوهی قرار داشت برداشته شده است.
وی این دوره را برجسته‌ترین و مهمترین دوره تاریخی حدیث‌پژوهی در ترکیه دانست و گفت ما در 20 سال اخیر انتشار آثار پژوهشی متعدد و متنوعی را از محققان و اساتید ترکیه شاهد هستیم و سال 1990 سال شروع پژوهش‌های جدی در حوزه حدیث در ترکیه به شمار می‌رود.
وی توجه به روش قدیمی و معاصرین در حدیث‌پژوهی، توجه به نیازهای جدید در حوزه اسلام و توجه به موضوعات مختلف حدیثی را از جمله ویژگی‌ها و شاخصه‌های حدیث‌پژوهی دوره اخیر در ترکیه دانست.
استاد حدیث دانشکده الهیات آنکارا افزود: در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشکده‌های الهیات ترکیه به ویژه آنکارا شاهد سمت و سو گرفتن رسانه‌ها در موضوعات متعدد حدیثی هستیم .
وی توجه به روش‌شناسی محدثان، اصول حدیثی، مصطلحات، توجه به برخی موضوعات قابل درنگ در عرصه حدیث‌پژوهی مثل حجیت خبر واحد، جایگاه و منزلت حدیث در سایر علوم اسلامی، تاریخ حدیث، شناسایی محدثان و آثار آنها و روش‌شناسی فهم حدیث را از جمله عرصه‌های حدیث پژوهی در محافل ترکیه عنوان کرد.
وی از جمله امتیازات حدیث‌پژوهی آکادمیک ترکیه را توجه به متن‌شناسی و فهم حدیث در این محافل دانست و گفت: ما در حدیث‌پژوهی به آثار کهن مسلمانان و مستشرقان توجه داریم و صرفاً تحت تاثیر جریان اهل‌‌حدیث نیستیم و به مبانی اصولیین در بحث حدیثی توجه داشته و سایر جریان‌ها را هم مورد بررسی قرار می‌دهیم.
پروفسور بنیامین ارول تاکید کرد: محافل حدیث‌پژوهی ترکیه سعی دارند با زبان عربی بیشتر و عمیق‌تر آشنا شوند و حتی تدریس در این محافل به زبان عربی صورت می‌گیرد تا دانشجویان به سمت مطالعات جدی زبان عربی سمت‌وسو بگیرند.
وی افزود: لازم است در پژوهش‌های حدیثی، تعصبات مذهبی را کنار گذاشته و انصاف‌مدار باشیم تا رابطه مذاهب اسلامی با یکدیگر تقویت شود.
عضو شورای عالی امور دینی سازمان دیانت ترکیه همکاری بیشتر محافل علمی ترکیه با دیگر کشورهای اسلامی از جمله ایران را خواستار شد و گفت: لازم است کتاب‌ها و منابع اسلامی این کشور به زبان‌های دیگر ترجمه شود و از امکانات همدیگر در عرصه‌های پژوهشی بهره ببرند.
وی تاکید کرد: جریان حدیث‌پژوهی ترکیه در مرحله تطور و گذر است و با گذشت زمان شکوفاتر خواهد شد و حرکت به سوی جلو است.
گفتنی است در حاشیه این نشست، علمی، هیأت علمی متشکل از رییس و چند تن از اساتید دانشکده الهیات آنکارا از موسسه علمی، فرهنگی دارالحدیث بازدید کرده و با بخش‌های مختلف این موسسه آشنا شدند.
